Een noodverband of een wet?

Leren van wat je overkomt.

Voor zover je het nog niet weet, onze huidige intelligente lockdown is eigenlijk een noodverband. Op zich kloppen de hierbij gebruikte termen uitstekend, want wanneer je in nood (hier een pandemie) iets moet regelen, vraagt dat het nodige van je improvisatie vermogen, je eigen verantwoordelijkheid en het lef om verder te denken dan eerder gebaande wegen.
Op zo’n moment wordt er eigenlijk van je gevraagd het beste in jezelf naar boven te brengen, daarop te vertrouwen, dat leidend te laten zijn in je handelen en daarvan te leren. Je doet dus het beste wat je kunt. Meer is er effe niet. Of misschien moet ik zeggen: dit is waar het eigenlijk altijd om gaat als routine niet meer voldoet.
Toch is dat ook lastig, waar bijna de hele bevolking – niet geremd door enige deskundigheid – je hierbij op je vingers kijkt en nauwlettend je bewegingen volgt. Waar bijkomt dat ze wel een mening hebben over wat je vindt en doet.

Mede om die reden spreken we over richtlijnen van het RIVM. Richtlijnen laten de eigen verantwoordelijkheid intact. Een richtlijn is geen gebod of wet, die domweg moet worden gevolgd. Daarom is het eigenlijk vreemd dat er flinke boetes aan die richtlijnen zijn gekoppeld om waar nodig de richtlijnen wel afdwingbaar te maken.

Ik vroeg me hierbij af hoe ik die boetes in het geheel een plaats kan geven? In een eerste poging heb ik dit gekoppeld aan de stand van zaken van onze opvoedingskwaliteiten. Als je bij een richtlijn direct al een boete in het vooruitzicht stelt, betekent dat eigenlijk dat je zegt: ‘Ik denk niet dat je zo verstandig bent om die richtlijn op waarde te schatten, daarom help ik je de richtlijn te volgen door met een boete te dreigen.’ En hoe hoger de boete, hoe minder vertrouwen ik heb in de ander en hoe die met zijn verantwoordelijkheid omgaat.
Deze maatregel is eigenlijk lijnrecht in tegensteling tot de intelligente lockdown, die de eigen verantwoordelijkheid centraal stelt.

Grootouders die door het raam moeten kijken naar hun pasgeboren kleinkinderen.

In de lijn van de dreigende boetes ligt ook de discussie die momenteel oplaait over de wens van de regering om een Coronawet in te voeren. Als reden hiervoor wordt aangevoerd, dat de dreiging van de Corona nog geruime tijd zal duren. Een noodwet zou daar niet bij passen.
Een goed Nederlands spreekwoord zegt: nood breekt wet. Maar nu dreigt de Coronanood ons een nieuwe wet te brengen. Een wet die de grondrechten en privacy van de mens dreigt te breken. Die zelfs zo ver gaat dat de anderhalve meter economie ook in mijn woonhuis kan worden gecontroleerd en afgedwongen. Waarom die alles overrulende macht inzetten, waar we onze eigen verantwoordelijkheid en democratische beginselen als uitgangspunt hebben?

We hebben eigenlijk al veel te veel aan mensenrechten ingeleverd. Zoals het onderlinge sociale contact met ouderen en met elkaar. Grootouders die door het raam moeten kijken naar hun pasgeboren kleinkinderen. Ouderen in verpleeghuizen die zelf niet naar buiten mogen en mondjesmaat bezoek mogen ontvangen, terwijl Alzheimer hun geheugen verder aantast en ze ten slotte niet meer weten wie hun familie is en in welke wereld zij wonen. Ons leven dat is verkleind tot de buurtsuper en onze nabije omgeving.

Om eerlijk te zijn heeft de lockdown ons ook wat zegeningen opgeleverd. We zijn uit onze overspannen drukte gehaald en meer tot rust gekomen. We hebben weer tijd vrijgemaakt om de rommel in huis aan te pakken. Dus laten we die zegeningen met elkaar proberen vast te houden.

Wat mij betreft is de grote les die we met elkaar van Corona moeten leren, dat angst nog steeds een slechte raadgever is.
Aanvankelijk werd gedacht dat grote groepen mensen bij elkaar gevaarlijk zijn en elkaar besmetten. Inmiddels wordt wel duidelijk dat dat anders opgaat in de buitenlucht en bij een goede airco (zie de vliegtuigen). We weten nu dat een grote groep mensen binnen die uitbundig zingen zoals carnaval en in de kerk, wel een verhoogd risico opleveren.
Ik pleit daarom voor een lerende, transparante en betrokken maatschappij.

Mogelijk kunnen we zo ook gaan zien waar Corona als ziekte ons te pakken heeft en waar een behandeling ons in de weg zit. Zo is er al langer bekend dat een IC-opname traumatiserend kan werken. Zijn hiervoor alternatieven te bedenken? Wat is het gevolg van Corona en wat van de IC-opname?

Een gevolg van de Coronacrisis heb ik nog niet benoemd en dat is dat die ons heeft gedwongen om uit onze eigen comfortzone te stappen. Voor veel mensen is dat een eng gebeuren, want waar kun je dan nog op terugvallen? Al je zekerheden waarop je voorheen kon vertrouwen, zijn ineens niet meer toereikend. Maar tegelijk worden we in een lerende situatie geplaatst, waarin nieuwe en andere dingen mogelijk worden, die ons verder kunnen brengen dan we daarvoor waren. Een andere manier van werken, een andere economie die meer gericht is op gebruik van de eigen omgeving, een herwaardering van onze sociale contacten en vul zelf maar verder aan.

Wat bij betreft blijven we dus gebruikmaken van het noodverband om ervan te leren en onze maatschappij te verbeteren.

Gerard Kulker
Voorzitter

Pin It on Pinterest